Cumhuriyet, Nasıl Hayat Bulur?

Cumhuriyet’i ilan etmekle,  çok partili siyasal düzene geçişerek Cumhuriyet’in yanına demokrasiyi koymakla işlerimiz bitmiyor. Bu bakımdan, Cumhuriyet’in ve demokrasinin durgunlaşması ve durağanlaşması,  bu iki değerin yara almasına nedendir. Ve bu hal,  Cumhuriyet’e, demokrasiye yapılan bir kötülükür.

Unutulmamalıdır ki,  Cumhuriyet de,  demokrasi de  ileri hareketlerle beslenir. İlericiliğin taşıyıcılığını yaparlar. İleri her adımla uyumludurlar. İleri her hareketle de, ileri her düşünceyle de... Onun için Cumhuriyet’e ilericiliğin bayraktarları adım attırabilir. İlericiliğin bayraktarları ise halkları hareket ettirebilme kabiliyetine sahip kimselerdir. M. Kemal, kurtuluş mücadelesinde halkı hareketlendirerek tam bağımsızlık mücadelesi içine girdirmiş, muasır medeniyetler seviyesine yöneliş ile ileri taşımış ve  misyonunu yerine getirmiş bir öncüdür.

Bir asker olarak, M. Kemal,   ‘Her Türk asker doğar.’  sözüne inat,  bir milleti, başka alanlarda da çağdaş medeniyetler seviyesine yükseltme şiarı ile  ileriye götürmeyi  amaç edinmiştir. Türk olanın,  silah tutma-savaşma dışında başka yeteneklerinin olmadığını dolaylı ya da örtülü  yolla anlatan bu söz, Türk olanın yeteneklerini keşfedememesinin sebebi olmuş, bizleri ileriye değil geriye götürmüş,  halkı bir şartlanmışlığa ve öğrenilmiş çaresizliğe sürüklemiştir.

İşte, M. Kemal, bir asker olarak,  bir toplumun  devrimleriyle (inkılap)  kabuğundan çıkmasını sağlamıştır. Türk özelinde bu sözle nasıl daraltıldığımızı anlatmak istedim, elbette başka halkların da başka sözlerle başka başka koşullandırmalarla nasıl daraltıldığı, üretemez-keşfedemez-yapamaz-beceremez hale getirildiğini de bilmeliyiz.

Her ne kadar bazı sözler gibi yukarıdaki söz de askeri alanda bir motivasyon kaynağı olsa da, bu sözün nasıl her  alana yayılarak tecessüm ettiği ve yeteneklerimizi kısıtladığı  ortadadır.  Yani, yadsınamaz. Bu tür motivasyon amacı güden sözlerle halkları sadece silah tutmaya ve savaştırmaya yönlendirenler  halklara  bilim-sanat kapılarını kapatmışlardır. Tarihimize bakıldığında, bu alanlarda kimlerin etkili ve etkin olduğu görülecektir. İşte Cumhuriyet yalnızca bir alandaki  mahkumiyetin/mecburiyetin  değil, birden fazla alandaki  mahkumiyetin/mecburiyetin  zincirlerini kırmıştır. Anadolu halklarına, tam bağımsızlık aşılamış, onları  emekletmiş, yürütmüş, koşturmuştur. Cumhuriyet ile halktan insanlar, vali olmuşlar, kaymakam olmuşlar, devlet kademelerinde yer almışlar, bilim insanı,sanatçı olabilmişlerdir... Bu örnekler, Cumhuriyet’in bu özelliğinin nasıl ortaya çıktığının açık  bir kanıtıdır.

Bakınız, M. Kemal, savaş alanında iken, ne söylüyor:

'Savaş koşulları içinde insan sertleşiyor. İstanbul'a dönünce sanat ve müzik sohbetlerinin tadına varamayacağımdan korkuyorum. Bana lütfen sanat kitapları yollayınız.' (M. Kemal ATATÜRK)

Bu sözü okuduktan sonra aklıma Brad Pitt’in  ‘Fury’  filmindeki şu sahne geldi:  

Savaş ortamında,  bir askerin bir kız ile enkazlar arasındaki evin bir köşesinde duran piyanonun başında  çalıp söyledikleri şarkı... Aşağıdaki resim bununla ilgili filmden alınmış bir karedir.

Ayrıca,  Cumhuriyet, egemenliğin sahibinin ve kaynağının Allah olduğunu da kabullenmektir. Ama akıl-cüz-i irade gibi insana bahşedilen ilahi donatılarla insanın bu güçlerini kullanabilme şeklidir ya da  yöntemidir  CUMHURİYET.

Yani, CUMHURİYET’İ  CÜZ-İ İRADENİN HAYAT BULMASI YA DA HAYAT ALANI   OLARAK GÖRÜYORUM.

Saygılar...

Yusuf SEVİNGEN