Öğretmen açığını nasıl kapatıyorlar?

HALEP, Suriye — Suriye’deki savaştan en çok zarar gören sektörlerden biri eğitim oldu. Bilhassa muhaliflerin kontrolündeki bölgelerde bulunan okullar öğretmenlerinin çoğunu kaybetti. Kimi öğretmenler güvenlik nedeniyle yurt dışına göç etti, kimileri ülke içinde daha güvenli bölgelere giderek mesleği bıraktı ve başka işlerde çalışmaya başladı, kimi öğretmenler ise Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad rejiminin okullara bilinçli olarak düzenlediği saldırılarda hayatını kaybetti. Bunlara Halep’te bulunan Saad Ensari Okulu ve El Raca anaokuluna 15 Nisan 2015’te düzenlenen saldırılar ve Rus hava kuvvetlerinin düzenlediği hava saldırılarında vurulan diğer okullar da dâhil. İslam Devleti’nin kontrolünde olan bölgelerde yaşayan öğretmenler ise izin verilmediği için zaten mesleklerine devam edemiyorlar.

En büyük darbeyi alan yerlerin başında Halep’in muhaliflerin kontrolündeki kırsal bölgeleri geliyor. Savaş nedeniyle Suriye’nin muhaliflerin kontrolünde bulunan tüm bölgelerinde eğitim sistemi çökmüş durumda. En büyük sorunlardan biri de öğretmen açığı. Eğitimi kurtarmak ve çocukları yeniden okullara göndermek için farklı çözümler aranıyor.

Öğretmen açığının artması nedeniyle 2014’ün son aylarında Özgür Suriye Ordusu’nun kontrolündeki bazı bölgelerde çok sayıda öğretmen yetiştirme kursu açılmıştı. Bu bölgelere Halep’in kuzey kırsalındaki Mare, Azez, Tel Rıfat, Anadan; batı kırsalındaki Atarib ve Dara İzza ile güney kırsalındaki Zerbe ve Tel El Daman da dâhil.

Bu kursların amacı ilk ve ortaokullar için Arapça, İngilizce, matematik, fen bilimleri öğretmenleri ile bir ve dördüncü sınıflar için sınıf öğretmeni yetiştirmek.

3 Eylül 2014’te açılan Mare Öğretmen Yetiştirme Enstitüsü bu kursların başarılı bir örneği. Halep’in ÖSO’nun kontrolündeki kuzey kırsalında bulunan kurs Mare yerel idare meclisine bağlı eğitim bürosu tarafından açıldı. İngilizce, Arapça ve sınıf öğretmenliği gibi bir dizi alanda ilk mezunlarını veren kurs sayesinde yönetim çabalarının meyvelerini almaya başladı ve bölgedeki öğretmen açığı kapatıldı. 1 Ağustos 2016’da kurstan mezun olan 35 öğretmen 2016-2017 öğretim yılında ders vermeye başladı.

Mare Öğretmen Yetiştirme Enstitüsü’nün Müdürü Salah Nasan kurs kapsamında eğitimciliği öğrenmeleri ve çocukların eğitim sorumluluğunu üstlenebilmeleri için öğrencilere iki yıl boyunca teorik ve pratik dersler verildiğini anlattı. Nasan Al-Monitor’a şöyle dedi: “Kadın ya da erkek ortaokul diploması olan herkes kursa başvurabilir. Mare ve Halep kırsalında ÖSO kontrolünde olan diğer bölgelerde büyük bir öğretmen açığı olduğu için mezun olduktan sonra iş güvenceleri de var.”

Nasan gelecek sene hâlihazırda muhtelif disiplinlerde eğitim alan 50 öğrenciyi daha mezun etmeye hazırlandıklarını da ekledi. Kursun kadınlardan daha büyük ilgi gördüğünü ve öğrencilerin yüzde 65’inin kadın olduğunu belirten Nasan ağustos 2016’da mezun olan grubun da yüzde 70’inin kadın olduğunu söyledi. Nasan şöyle devam etti: “Kadınların yoğun ilgisi bu saygın mesleğe duydukları sevgiden kaynaklanıyor. Genç erkekler daha ziyade ÖSO saflarına katılmayı tercih ediyor. (...) Bu tür enstitüler savaş nedeniyle üniversiteyi bırakmak zorunda kalan yüzlerce öğrenciye de eğitimlerini sürdürme şansı sunuyor. Dahası artık iş bulma imkânları da var. Enstitüden mezun olan öğretmenler ayda 100 dolar maaşla işe giriyor. Bu maaşları insani yardım kuruluşları ödüyor. Denetimi de Geçici Suriye Hükümeti’ne bağlı Eğitim Bakanlığı yapıyor. Enstitüye kayıt yaptırmak neredeyse ücretsiz. Öğrenciler dönem başına sadece çıktı ve sınav masrafları için 15’er dolar ödüyorlar. Yani iki yıllık program için 60 dolar ödeniyor.”

Mare ve Halep’in muhaliflerin kontrolünde bulunan bölgelerindeki benzeri enstitüler yerel idare meclislerine bağlı eğitim bürolarının iş birliğiyle açıldı. Suriye Geçici Hükümeti de bu girişimleri destekliyor. Mare ve diğer enstitü çalışanlarının maaşları Suriye Geçici Hükümeti’nin denetimde merkezi Gaziantep’te bulunan Sankari İnsani Yardım Vakfı tarafından ödeniyor.

Nasan bu konuda şöyle diyor: “Mare Öğretmen Yetiştirme Enstitüsü ve Halep kırsalındaki diğer enstitülerin asıl sorunlarından biri istikrarlı mali destek. Şu an maaşları Suriye Geçici Hükümeti’nin himayesinde, Sankari İnsani Yardım Vakfı’nın yardımları sayesinde ödeyebiliyoruz. Ancak maaşlar yeterli değil ve çalışanların tüm ihtiyaçlarını karşılamıyor. Dahası enstitünün modern ekipman (bilgisayar ve tepegöz gibi) ve kitap eksiği de var. Öğrencilere sınıfta fotokopiyle çoğalttığımız materyali dağıtıyoruz.”

Mare ve diğer enstitülerde Suriye Geçici Hükümeti’nin Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanan müfredat okutuluyor. Bu müfredat, bir bölümü Esad’ın kontrolündeki bölgelerde bulunan enstitülerden, bir bölümü de Mısır ve Sudan gibi başka Arap ülkelerinde okutulan müfredattan alınarak oluşturulmuş.

Mare Öğretmen Yetiştirme Enstitüsü’nde İngilizce öğretmenliği birinci sınıf öğrencisi olan 20 yaşındaki Merve Urfalı Al-Monitor’a şöyle diyor: “Eğitimimi geliştirme imkânı bulduğum için memnunum. İngiliz dili ve edebiyatını hep çok sevmişimdir. Savaş yüzünden eğitimime devam edememekten korkuyordum. Ancak enstitü sınırlı imkânlarına rağmen eğitimcilik alanında becerilerimi geliştirmeme yardım ediyor. Mezun olduktan sonra yeni neslin eğitimine katkıda bulunacağım için memnunum.”

Ailesinin de çalışmalarını desteklediğini söyleyen Urfalı gelecekte öğretmen olacağını ve buna evlilik de dâhil hiçbir şeyin engel olamayacağını söylüyor.

Urfalı sözlerini şöyle noktalıyor: “Koşullara yenik düşmemeliyiz. Bir şeyleri değiştirmek için ve özgürlüğün anlamını bilen bir nesil yetiştirmek için inisiyatif almalıyız. Çocuklarımızın eğitim alabilmesi bizim sorumluluğumuzda. Beni öğretmen olmaya sevk eden de bu sorumluluk duygusu.”

al-monitor.com