Emekli İşçinin Ödediği Prim Aylığı Artırır mı? Detaylar ve Kıdem Tazminatı Hakkı!

Emekli İken Çalışmak Aylığı Artırır mı?

Habertürk yazarı Ahmet Kıvanç, Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP)'nin emekli aylıklarına katkısı olup olmadığı sorularını yanıtlayarak bu konuya açıklık getirdi.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, emekli olduktan sonra 4/a (SSK) statüsünde çalışırken ödenen sosyal güvenlik destek primi, emekli aylığını artırmaz. Bu primler, adından da anlaşılacağı üzere, sosyal güvenlik sistemini desteklemek amacıyla kesilir ve emekli aylığına doğrudan bir katkısı olmaz.

Ancak, emekliliğe hak kazandıktan sonra (örneğin 2016'da hak kazanıp 2020'de emekli aylığı bağlatma gibi) emekli aylığı bağlanana kadar geçen süredeki çalışmaların emekli aylığını artırıcı etkisi bulunur. Bu dönemde çalışılan her 360 güne karşılık, çalışılan dönemdeki prime esas kazancın yüzde 2'si oranında emekli aylığı artar. Dolayısıyla, emekli aylığı bağlandıktan sonraki çalışmaların, emekli aylığını artırıcı bir etkisi yoktur.

Sosyal Güvenlik Destek Priminin Emekli İşçiye Faydaları

SGDP'nin emekli aylığına katkısı olmasa da, emekli işçiler için sağladığı önemli güvenceler vardır:

İş Kazası ve Meslek Hastalığı Koruması: Emekli olup SGDP ödeyerek çalışanlar, iş kazası ve meslek hastalığı risklerine karşı korunur.
Sürekli İş Göremezlik Geliri: İş kazası veya meslek hastalığı sonucunda çalışma gücünde yüzde 10 ve üzerinde kayıp yaşayan emekli işçilere, kayıp oranına göre ayrıca sürekli iş göremezlik geliri bağlanır.
Vefat Halinde Aileye Destek: Emekli işçinin iş kazası sonucu hayatını kaybetmesi durumunda, eşi ve hak sahibi çocuklarına dul ve yetim aylığının yanı sıra, iş kazasından kaynaklı ayrıca bir maaş bağlanır.

Emekli İşçi Kıdem Tazminatını Nasıl Alabilir?

Emekli olduktan sonra aynı veya farklı bir işyerinde çalışmaya devam edenler, kıdem tazminatı konusunda genel işçilik kurallarına tabi olurlar.

Kendi isteğiyle ayrılma: Emekli olurken kıdem tazminatını alarak çalışmaya başlayanlar, kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında genel olarak kıdem tazminatı alamazlar.
İşveren tarafından fesih: İş sözleşmesi işveren tarafından haklı bir sebep olmaksızın sona erdirilirse, işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekir.
İşçi tarafından haklı fesih: İşçi, haklı bir sebeple (örneğin ücretinin süresinde veya eksik ödenmesi, sağlığı için tehlike oluşturan bir işte çalışması ve bunu sağlık kurulu raporuyla teyit etmesi) iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır.

Bağ-Kur Primlerinin İhyası ve Emeklilik Şartları

Geçmişte borç yapılandırma kanunlarıyla Bağ-Kur prim borçları silinerek prim günleri durdurulanlar için ihya (canlandırma) konusu da önemli.

Primlerin Tamamının Ödenmesi: Durdurulan Bağ-Kur prim günlerinin kısmi olarak ihyası mümkün değildir. Tamamının ödenmesi gerekmektedir. Ödeme miktarı, cari asgari ücret üzerinden günlük asgari ücretin yüzde 34,5'i oranında hesaplanır. Mevcut asgari ücrete göre, örneğin 2160 günün ihyası için yaklaşık 646 bin lira prim ödenmesi gerekir.
Kısmi Emeklilik: 8 Eylül 1999 tarihinden önce ilk defa sigortalı çalışmaya başlayanlar için 3600 prim günüyle kısmi emeklilik hakkı bulunmaktadır. Durdurulan Bağ-Kur prim günleri ihya edilmeden, yedek subaylık veya SSK statüsündeki toplam prim günleri 3600'e tamamlandığında, 60 yaşında emekli aylığı bağlanabilir.

Emekli çalışanların haklarını ve yükümlülüklerini iyi anlaması, mağduriyet yaşamamaları açısından büyük önem taşıyor.